Bunjevačka zajednica je i ove godine, na dostojanstven način, obilužila jedan od četri nacionalna praznika „Dan Velike narodne skupštine Srba, Bunjevaca i ostalih slovena“. Kroz svečanu akademiju prisutni su mogli da se podsite slavni događaja iz 1918. godine, ali i puta kojim su Bunjevci išli, i na kome su, prilazeći brojne pripreke, i danas ostali.
Prema ričima dr Suzane Kujundžić Ostojić, pridsidnice Nacionalnog savita bunjevačke nacionalne manjine, bio je to veliki istorijski datum kada su se Srbi, Bunjevci i ostali slovenski narodi izborili za samostalnost i čuvanje sopstvenog identiteta – bio je to dan kada su Bunjevci odabrali budućnost i put.
– Naši 84 delegata, na čelu sa Blaškom Rajićem, bili su deo građenja jednog drugačijeg svita, na temeljima krvavi ratišta Prvog svitskog rata i jedne epske pobide srpske vojske. Nama, generacijama koje su došle posle ovi događaja ostaje na ponos što živimo u državi koja je, koliko god to bilo teško i koliko god to koštalo, uspila i znala da sačuva svoje granice. Ostaje nam dug prima velikanima tog vrimena i obaveza da njihovu ideju i žrtvu ne izneverimo, ostaje nam da razvijamo sve ono što smo dobili, slobodu ponajviše – divanila je pridsidnica NSBNM, te se osvrnila na Bunjevce:
– Od tog sjajnog datuma, kada smo bili ravnopravni sa svima ostalima, do danas smo prošli dugačak put. Iskušenja za Bunjevce su tek slidila. Formiranje države na idejama jedinstva donose situaciju da su prava Bunjevaca „mrtvo slovo na papiru“. Nastupa vrime naredbe iz 1945. godine koja Bunjevce i sve što je bunjevačko – briše.
Nakon 103 godine, ostaje zaključak da se identitet ne briše tako lako.
– Evo nas i danas ovde kako se borimo za sebe, srićom i zafalnošću, ne sami. Danas smo u Subatici, gde smo, nuz zalaganje gradonačelnika Bakića, nuz podršku skoro cile gradske skupštine, dobili pravo uvođenja bunjevačkog jezika u službenu upotribu. Uzdignute glave iđemo dalje, vrime je pokazalo da hrabre i uporne srića uvek prati.
Stevan Bakić se podsitio vrimena iz 1918. godine, i naveo da je čuvanje sićanja na Veliku narodnu skupštinu jedinstven primer da jedna manjinska zajednica odredi dan ujedinjenja sa Srbijom za svoj nacionalni praznik.
– Velika narodna skupština je naš zajednički ponos i događaj kojem su Bunjevci dali nemerljiv doprinos. Posebno isticanje Bunjevaca bila je posledica ogromnog zalaganja bunjevačke zajednice, naročito u Subotici, da se do kraja ostvari veliko delo oslobođenja i ujedinjenja. Ključan doprinos dao je Blaško Rajić, podržao je ideju Jaše Tomića da se Bačka, Banat i Baranja ujedine sa Srbijom, i tada je jasno određeno: „Bićemo jedni, svoji i nerazdvojni“. Tako je ostalo do danas, ali ne bez istorijskih lutanja i potresa. Dugo za Bunjevce nije bilo zasluženih plodova oslobođenja i ujedinenja. U savremenoj Srbiji se vraćamo na zdrave osnove, slavimo ponovo istinske praznike naše ustavotvornosti i identiteta, kao i one koji su nam zajednički sa bratskim narodima. To svedočimo i prema bunjevačkoj kulturi, informisanju, naročito obrazovanju, a ove godine smo dostigli vrhunac kroz odluku da bunjevački jezik bude jedan o četiri jezika u službenoj upotrebi u Subotici.
U ime Pokrajinske vlade nacionalni praznik Bunjevcima čestitala je Dragana Milošević, pokrajinski sekretar za kulturu, javno informisanje i odnose s virskim zajednicama. Ona se osvrnila na burne i prilomne događaje iz novembra 1918. godine, te istakla duboko poštovanje prema Bunjevcima:
– Bunjevci su imali veliku ulogu u definisanju načela slobode, ravnopravnosti i prosperiteta, za načela koja su bila temelj svih odluka Velike narodne skupštine. Naša zahvalnost zbog toga mora da bude i velika i večna.
Kroz odluke Velike narodne skupštine bila je sažeta vekovna borba srpskog i bunjevačkog naroda, kao i svih drugih naroda u nekadašnjoj Austro-ugarskoj za svoj identitet, pa i svoju budućnost.
– U toj borbi niko kao vi Bunjevci, koji ste i posle Velike narodne skupštine, a posebno posle Drugog svetskog rata, bili izloženi čak i brutalnim institucionalnim pritiscima da se odreknete sami sebe, nije pokazao toliko istrajnosti, toliko ponosa, toliko ljubavi prema svojim korenima i svom narodnom biću i, najzad, toliko lojalnosti prema našoj zajedničkoj državi Srbiji – naglasila je pokrajinska sekretarka.
Prilikom proslave nacionalnog praznika Bunjevaca pridstavljena je i knjiga prof. dr Saše Markovića „Bunjevci u procepu stvaranja nacionalnog identiteta“. Autor je istako kako je Velika narodna skupština bila svojevrstan prilom za srpski i bunjevački narod.
– Takve odluke mogu doneti samo zreli narodi koji razumeju vreme i sitaciju u kojoj žive, te odluke ni danas ne mogu da se pobiju sa bilo kog aspekta uvažavanja humanih, demokratskih i kulturnih vrednosti koje dominiraju našom civilizacijom. Donošenje Dekreta iz 1945. godine je jedan anti-istorijski i anti-human čin, a priča o Bunjevcima je priča o brojnim izazovima sa kojim su se susretali, do danas, kada opet mogu da slobodno govore o svom identitetu. Srbi su i 1918. godine pokazali da su neostrašćeni i da uvažavaju druge nacije, Bunjevci su im se u tome pridružili, pa su i zajednički delili sudbinu i stradanja, samo zbog želje da ostanu na putu razvoja sopstvenog identieta.
Govorili su i recenzenti knjige, prof. dr Slobodan Orlović, profesor Pravnog fakulteta u Novom Sadu, i dr Milan Micić, generalni sekretar Matice srpske, pomoćnik u Sekretarijatu za kulturu i informisanje.
Prof. dr Orlović je istakao identitet kao najveće blago jedne nacionalne zajednice, ali i kao najslađi i najveći plen asimilatora.
– Bunjevci su bili silno izloženi tom asimilatorskom procesu, ali su uspeli da se odupru, jer nisu bili sami. Dragi Bunjevci, želim vam da istrajete u nastojanju da budete i ostanete ono što jeste, posebna nacionalna zajednica u vašoj i našoj Srbiji, te očekujem da Skupština Vojvodine konačno prihvati inicijativu za poništavanje sramnog asimilatorskog akta koji je za cilj imao ništa drugo nego nestanak Bunjevaca.
Dr Micić je naglasio da postoje momenti kada se istorija snažno i moćno oglasi, tako da zaprepasti savrimenike koji prisustvuju toj pojavi istorije, a takav datum je upravo 25. novembar 1918. godine.
– Bunjevci su se tada, zajedno sa Srbima i ostalim Slovenima, moćno oglasili pred licem istorije, dali su glas o sebi, o svom identitetu, biću, kulturi i istorijskom sećanju. Kada su Dekretom Bunjevci ukinuti, samo je mali korak nedostajao da oni od zabranjenog postanu zaboravljeni narod. Sve je to zaustavljeno na vratima bunjevačkih kuća, jer je unutar bunjevačkih porodica sačuvan identitet, kao i jezik, kultura... Pozitivne posledice odluke vezane za bunjevački jezik, tek treba da vidimo.
Svečanoj akademiji prisustvovali su i Bojan Šoralov - načelnik Severnobačkog okruga, Milimir Vujadinović - narodni poslanik, ko i pridstavnici brojni ustanova i udruženja.
U kulturno-umitničkom dilu programa nastupio je hor Srpskog kulturnog centra „Sveti Sava” i vokalni solisti Tamara Babić i Marko Križanović.
